รายละเอียดข้อมูลวิจัย

ความเป็นมา: ทีมพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน (DM) ความดันโลหิตสูง (HT) และโรคหลอดเลือด โรงพยาบาลลำพูน ได้พัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยที่สถานีอนามัยร่วมกับโรงพยาบาลมาตั้งแต่ปี 2546 แต่ยังไม่มีการประเมินประสิทธิภาพของระบบดังกล่าว

วัตถุประสงค์: เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของการดูแลผู้ป่วย DM และผู้ป่วย HT แบบให้การดูแลที่สถานีอนามัยร่วมกับโรงพยาบาล (ระบบสถานีอนามัย) กับแบบให้การดูแลที่โรงพยาบาล (ระบบโรงพยาบาล)

รูปแบบการศึกษา: การศึกษาเชิงพรรณนาเปรียบเทียบ

สถานที่ศึกษา: สถานีอนามัยในเขตเมือง และโรงพยาบาลลำพูน

วิธีการศึกษา: ศึกษาผู้ป่วย DM และผู้ป่วย HT ที่รักษารับการรักษาระบบโรงพยาบาล และระบบสถานีอนามัย รวบรวมข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนผู้ป่วย ได้แก่ ลักษณะทั่วไปและผลการดูแลรักษา วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณา และเปรียบเทียบผลการรักษาผู้ป่วย 2 ระบบ ด้วย chi-squared test หรือ exact probability test

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างผู้ป่วย DM ระบบโรงพยาบาล 144 และระบบสถานีอนามัย  144 คน มีลักษณะทั่วไปและโรคหรือภาวะพบร่วมคล้ายคลึง กลุ่มระบบโรงพยาบาลและกลุ่มระบบสถานีอนามัยตรวจตา 9.0% และ 2.1% (p = 0.018) ตรวจน้ำตาลในเม็ดโลหิตแดง (HbA1C) 9.0% และ 59.0% (p < 0.001) การตรวจอื่นๆ ไม่แตกต่างกัน ควบคุมระดับน้ำตาล (FBS) ให้อยู่ระดับปกติ (81-120 mg%) 47.1% และ 62.9% (p = 0.018) ผู้ป่วยที่มีโรคแทรกซ้อนและมาตรวจนอกนัดหรือมานอนโรงพยาบาลด้วยโรคที่สัมพันธ์กับ DM ไม่แตกต่างกัน ส่วนตัวอย่างผู้ป่วย HT ระบบโรงพยาบาล 240 คน และระบบสถานีอนามัย 240 คน มีลักษณะต่างกันคือ เป็นผู้ป่วยเพศหญิง 64.2% และ 75.0% (p = 0.010) พบภาวะไขมันในเลือดสูง 31.7% และ 20.8% (p = 0.007) ลักษณะอื่นๆ ไม่ต่างกัน การตรวจภาวะแทรกซ้อนและโรคร่วมประจำปี ได้แก่การตรวจ FBS 53.8% และ 30% (p < 0.001) การตรวจหัวใจ 6.3% และ 1.3% (p = 0.007) ควบคุมความดันโลหิตให้ไม่เกินปกติ (140/90 mmHg) 90.3% และ 90.9% (p = 0.598) ผู้ป่วยมาตรวจนอกนัดหรือมานอนโรงพยาบาลด้วยโรคที่สัมพันธ์กับ HT และมีอาการปวดหัวและวิงเวียนศีรษะ 2.9% และ 0% (p = 0.015)

ข้อยุติ: ผู้ป่วย DM ที่ดูแลรักษาระบบสถานีอนามัย ควบคุมโรคได้ดี ได้รับการตรวจภาวะแทรกซ้อนและโรคร่วมประจำปี และควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดก่อนอาหาร ได้ดีกว่าผู้ป่วยในระบบโรงพยาบาล ผู้ป่วย HT ที่รักษาระบบสถานีอนามัย ควบคุมโรคได้ดี เท่าๆ กับผู้ป่วยในระบบโรงพยาบาล ควรพิจารณาส่งผู้ป่วย DM และ HT ให้กลับไปรับการดูแลรักษาที่สถานีอนามัยใกล้บ้าน

เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของการดูแลผู้ป่วย DM และผู้ป่วย HT แบบให้การดูแลที่สถานีอนามัยร่วมกับโรงพยาบาล (ระบบสถานีอนามัย) กับแบบให้การดูแลที่โรงพยาบาล (ระบบโรงพยาบาล)